Introductie 
Wie de afgelopen jaren het nieuws heeft gevolgd, kan de problematiek binnen de jeugdzorg niet gemist hebben. Té weinig geld, té complexe besturing, overvolle en lange wachtlijsten, verkeerde diagnoses en té weinig opvangplekken. In 2023 publiceerde de Jeugdautoriteit (JA) de eerste “Stand van de Jeugdzorg”. Op 1 oktober j.l. publiceerde ze de tweede versie.

Op basis van een inventarisatie van bestaande kennis over het stelsel uitte de JA in dit document haar zorgen over de continuïteit van de jeugdzorg. “Toenemend gebruik, toenemende kosten, personeelstekorten en zorgen over de houdbaarheid van het stelsel in de toekomst. “

Het rapport gaat niet alleen in op het feit dat preventie en vroegsignalering en het versterken van het sociale netwerk niet afdoende is. Ook adresseert het rapport dat “door ontoereikende datakwaliteit […] het lastig [is] om een betrouwbaar beeld te krijgen van de sector. Er worden veel gegevens verzameld door veel verschillende partijen [..] zowel voor het informeren van beleid [als] bijvoorbeeld ook voor een goede bedrijfsvoering en voor het mogelijk maken van adequaat toezicht. Dit blog geeft inzicht in de manier waarop één van die stakeholders data gebruikt.

De strategische rol van data

Om aan te geven waarvoor verschillende partijen over het algemeen data verzamelen, geeft het boek “Data Strategy” van Bernard Marr mogelijk richting. Bernard Marr is een meermaals bekroonde en internationaal auteur van meer dan 20 bestsellers, en werd door LinkedIn gekenmerkt als een van de top 5 zakelijke influencers ter wereld. Volgens Bernard Marr kan data voor 3 doelen gebruikt worden.

• Efficiency
• Effectiviteit
• Monitizing

Deze laatste, monitizing, oftewel geld verdienen aan de beschikbare data in de jeugdzorg door deze te verkopen of innovatieve diensten mee te ontwikkelen, lijkt niet de meest voor de hand liggende aanpak. Gelukkig maar, zou je zeggen. Wat wel beter aansluit, is het werken aan efficiëntie en effectiviteit. Dit sluit ook aan bij de data-strategieën die Thomas Davenport beschrijft in zijn artikel The 2 Types of Data Strategies Every Company Needs (hbr.org)

Volgens Davenport zijn er in grote lijnen twee soorten datastrategieën:

• Aan ene kant een verdedigende strategie, gericht op het verminderen van risico’s. Denk hierbij aan het naleven van wet- en regelgeving of het verbeteren van data kwaliteit en eigenaarschap.
• En aan de andere kant een aanvallende strategie, die juist inzet op het behalen van bedrijfsdoelen, zoals meer omzet, winst en meer en beter renderende klanten.

Binnen de jeugdzorg lijkt vooral de verdedigende aanpak het meest geschikt, omdat deze zich richt op het verbeteren van efficiëntie en effectiviteit door middel van data. Gezien de enorme hoeveelheid data die in de jeugdzorg wordt verzameld en opgeslagen, zijn er ook veel kansen om een dergelijke strategie in de praktijk te brengen.

Zoals ook in het rapport de Stand van de Jeugdzorg aangegeven wordt data op allerlei manieren verzameld, opgeslagen en gecombineerd. Gemeenten en scholen leggen bijvoorbeeld veel informatie vast over jongeren en de zorg die ze ontvangen. Ook organisaties zoals de GGD spelen hierin een rol. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het preventieve lokale jeugdbeleid en het bieden van vroeghulp. De bedoeling hierbij is te voorkomen dat de opgroei- en opvoedingsproblemen van jeugdigen en ouders ernstiger vormen aannemen, zodat alsnog jeugdzorg nodig is. Wanneer jeugdzorg toch nodig is kan deze zorgvraag in opdracht van een gemeente al dan niet via JGZ bij een GGD terechtkomen. Een GGD speelt dan een rol in deze keten in het kader van vroegsignalering, normalisering, opvoedondersteuning, en de adviserende rol in het preventieve lokale jeugdbeleid

Deze inrichting  maakt duidelijk dat het niet zozeer draait om geld verdienen met data, maar om het gebruiken van data op een manier die bijdraagt aan betere, effectievere en efficiëntere zorg en ondersteuning.

GGD Gelderland-Zuid

In dit geval richten we onze aandacht op de GGD Gelderland-Zuid (GGD GZ). De GGD GZ beschermt, bevordert en bewaakt de gezondheid van haar inwoners. Niet alleen de jeugd, maar alle inwoners. De GGD GZ heeft dus naast jeugdgezondheidszorg data ook data over pandemische paraatheid en andere zaken.

Een complexe omgeving met relevante maatschappelijke vraagstukken. Precies een omgeving waar wij, Andmore, een toegevoegde waarde kunnen leveren door een duidelijke datastrategie om te zetten in concrete acties.

Andmore

Andmore ontwikkelt datageletterdheid om organisaties in staat te stellen hun doelen te verwezenlijken met data.

Bij Andmore zijn wij ervan overtuigd dat er ontzettend veel waarde te halen is uit de data die aanwezig in een organisatie en haar ketenpartners. Wij richting ons zowel op het ontrafelen van complexe vraagstukken tot pragmatische oplossingen als op het ontplooien van kennis en vaardigheden op het gebied van data management. Wij bieden deze oplossingen aan door onze data diensten te verbinden met de doelstellingen van de organisatie.

Globaal volgen wij de volgende stappen in onze consultancy trajecten:

• Het opstellen van een (data)strategie.
• Inzicht bieden in de huidige en gewenste situatie op het gebied van data management.
• Het bepalen van doelen, gebaseerd op de strategie en het verschil tussen de huidige en gewenste situatie.
• Het ondersteunen van het opstellen en realiseren van deze doelen, met aandacht voor de aspecten mens, techniek en proces.

DAMA DMBoK

Wij gebruiken hiervoor onder meer het DAMA DMBoK framework.DAMA is de internationale non-profit, leveranciersonafhankelijke vereniging van dataprofessionals die zich inzet voor het bevorderen van datamanagement, DMBoK is het framework dat zij heeft samengesteld en gebruikt op basis van jarenlange ervaring en better practices.

Datamanagement definiëren we hier als de ontwikkeling, uitvoering en supervisie van plannen, beleid, programma’s en werkwijzen die de waarde van data en informatiemiddelen gedurende hun hele levenscyclus leveren, controleren, beschermen en vergroten. Data management kent ook volwassenheidsniveaus waarbij het “hoogst haalbare” data gedreven werken is. Jeroen de Groot definieert data gedreven werken in zijn boek data meesterschap op p.53 als een “[…] benadering waarbij een cultuur van enthousiasme en toewijding aan data, samensmelt met rationele operationele uitvoering en besluitvoering [..]”

Challenge accepted!

Begin 2023 stond de GGD Gelderland-Zuid voor een uitdaging: naast de bestaande organisatorische en budgettaire vraagstukken moesten ze afscheid nemen van SAP BusinessObjects, de applicatie die hun rapportages over de jeugdgezondheidszorg verzorgde. Deze zogenaamde Business Intelligence (BI)-tool bood gebruikers bijna real-time inzicht in de cijfers uit de bronapplicatie KD+ (leverancier: Topicus).

Om toch inzicht te blijven houden in de gegevens over jeugdgezondheidszorg, ging de GGD op zoek naar een alternatief. Dit vonden ze in de ruwe informatiestroom Datadump, en de opvolger daarvan Dataplein (in ontwikkeling). Datadump is een volledige export van de onderliggende (Postgres[1]-)database van de KD+-applicatie, wat resulteert in een enorme hoeveelheid data (bijna 45GB!) die dagelijks verwerkt moet worden. Dataplein is een vooraf gedefinieerde dataset uit dezelfde Postgres-database. e.

De opdracht die Moniek, Programmamanager Onderzoek, Informatie en Advies en data specialist bij de GGD GZ  neerlegde voor Kees, een vakkundige Business Intelligence Consultant bij Andmore was duidelijk. “Hoe kan er, met behulp van Microsoft Azure, dagelijks op een stabiele en betrouwbare manier bijna 45GB aan data uit een Postgres-database worden omgezet naar waardevolle informatie voor de GGD GZ?” Een technische uitdaging hierbij is dat de gegevens via een zogeheten “Dump file” worden aangeleverd via een SFTP-verbinding. Bovendien kan het zogenaamde ETL-proces (het proces dat nodig is om data uit KD+ te halen en om te zetten naar Azure) voor de GGD pas om 05:00 uur starten, omdat het Dump-bestand pas dan beschikbaar is. ETL staat hier voor Extract, Transform en Load in goed Nederlands; uitpakken, transformeren en laden.

De aanpak van Kees

Met alle technische en organisatorische uitdagingen in het achterhoofd is Kees aan de slag gegaan. Het project is opgedeeld in verschillende stappen, die met elkaar zijn verbonden en geautomatiseerd.

Allereerst heeft Kees via Azure Data Factory een pijplijn gebouwd om het Dump-bestand dagelijks te importeren voor gegevensverwerking. Een pijplijn is hier een geautomatiseerd mechanisme voor het uitpakken, transformeren en laden van data van de ene naar de andere locatie.

Een volgende uitdaging diende zich aan omdat het Dump-bestand was beveiligd als een 7zip met daarbij behorend wachtwoord. Door het opstellen en het gestructureerd inplannen van een Powershell script, is het Kees gelukt om het Dump-bestand klaar te maken voor verwerking. Een Powershell script is een manier om repetitieve taken te automatiseren. Uiteraard is er rekening gehouden met een correcte en veilige verwerking van het wachtwoord.

Zodra het Dump-bestand klaar was voor verwerking, heeft het Powershellcommando opdracht gegeven om het bestand te herstellen in een door Andmore opgezette Postgres-database. Dit proces vond plaatst op een zelf opgerichte Virtual Machine (VM). Dit is een softwarematige computer die werkt als een fysieke computer, maar bestaat alleen uit code. Bij het opzetten van de VM heeft Kees een afweging gemaakt tussen werkgeheugen, opslagcapaciteit en kosten.

Tot slot voert het Powershell-commando een loop uit om alle foutieve datumvelden aan te passen. Dit was nodig, omdat de SQL-database strengere regels hanteert voor datumvelden dan de Postgres-velden.

Na het voltooien van de Postgres-database wordt via Azure Data Factory het ETL-proces gestart om de gegevens uit de database om te zetten naar een SQL-server voor opschoning en datamodellering. Op basis van de huidige informatievoorziening zijn allereerst de 60 meest gewenste tabellen samengesteld uit ongeveer 150 brontabellen.

Toch fijn, zo’n professional als Kees!

De meerwaarde van dit project.

Tijdens dit traject is er bewust gekozen voor Azure en de bijbehorende tools, zoals SQL Server en Azure Data Factory. Binnen de GGD is er namelijk beperkt technische kennis beschikbaar over datawarehousing en ETL-processen.

Door de inzet van Azure en een gestandaardiseerde aanpak van de tooling is de werkwijze gelijk aan die van de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid. Dankzij de technische expertise binnen de Veiligheidsregio is de informatievoorziening voor de GGD gewaarborgd.

Door te werken met dimensie- en feittabellen is er binnen de GGD bewustwording gecreëerd over het belang van één keer opslaan van gegevens. Een centraal punt waar alle informatie wordt opgeslagen, draagt bij aan het creëren van één waarheid, technisch aangeduid als “single point of truth.”

Door de tabellen op een gestructureerde manier op te zetten, is er:

• Een basis gelegd om één taal te spreken.
• Eén waarheid gecreëerd.
• Inzicht verkregen in de datakwaliteit binnen de jeugdgezondheidszorg van de GGD GZ.

Bovendien biedt deze uniforme werkwijze met bijhorende documentatie, in samenwerking met de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid, een goede overdraagbaarheid. Dit resulteert in herstelt inzicht in productiecijfers en de eerste stappen zijn gezet in het beoordelen van effectiviteit. Daarnaast is er meer inzicht gekomen in doorlooptijden, effectiviteit en efficiëntie.

Hoe Marr, Davenport, de Groot en Kees met data samen werken aan een beter jeugdzorg

We begonnen dit artikel met de zorgen die de JA uitte over de continuïteit van de jeugdzorg. Toenemend gebruik, toenemende kosten, personeelstekorten en zorgen over de houdbaarheid van het stelsel in de toekomst. Daarna adresseerden we de manier waarop een data strategie de vertaling is van de doelen van een organisatie naar de manier waarop ze met data omgaat en we eindigden met de technische verhandeling hoe de GGD GZ dit realiseert.

De stelling is dan ook dat door data beter beschikbaar te maken, kunnen professionals in de gehele jeugdzorg-keten sneller en effectiever hun werkzaamheden insteken. Uiteindelijk profiteren kind en ouder van deze werkwijze en daar wordt de samenleving dan ook weer beter van. We zien er naar uit hier meer over te lezen in de stand van de jeugdzorg 2025!

Call to Action

Wil jij een echte impact maken in de jeugdzorg, bijdragen aan de pandemische paraatheid van Nederland, of heb je nieuwe ideeën opgedaan na het lezen van dit blog? Neem vandaag nog contact met ons op en ontdek hoe wij samen jouw visie kunnen omzetten in realiteit!

Samen maken we het verschil!